از علت تا درمان کم کاری تیروئید در کودکان

انواع کم کاری تیروئید در کودکان

 

کم کاری تیروئید مادرزادی

کم کاری تیروئید مادرزادی یا CH به نوعی از کم کاری تیروئید اطلاق می‌شود که از زمان تولد وجود داشته باشد. این نوع از کم کاری تیروئید، با اختلاف زیاد در صدر شایع‌ترین انواع کم کاری تیروئید قرار می‌گیرد، به طوری که در حدود 90 درصد از موارد ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان، از نوع مادرزادی است. کم کاری تیروئید مادرزادی هنگامی ایجاد می‌شود که قسمتی از سیستم تیروئید جنین به درستی تشکیل نشود.

گاهی اوقات این نقص به خاطر آن است که غده تیروئید دقیقاً در محل درست خود تشکیل نمی‌شود. در برخی موارد هم جای غده تیروئید درست است، اما این غده به طور کامل رشد نمی‌کند. در موارد نادری هم ممکن است غده تیروئید نتواند هورمون تیروئید را به شکل صحیح ترشح کند. در همه این موارد، نوزاد به عارضه‌ای به نام "اختلال در بیوسنتز هورمون تیروئید" مبتلا می‌شود.

ژن‌هایی که عامل ایجاد این بیماری هستند هم از طرف پدر و هم از طرف مادر نوزاد به ارث می‌رسند. والدینی که یک کودک مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید دارند، احتمال آنکه یک نوزاد دیگر مبتلا به این عارضه به دنیا بیاورند، 1 در 4 برای هر زایمان است.
 

کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا (موقت)

تقریباً در 10 درصد از نوزادانی که دچار کم کاری تیروئید مادرزادی هستند، این عارضه به صورت گذرا یا موقتی است. دلیل بروز این نوع از کم کاری تیروئید معمولاً آن است که مادر نوزاد در دوران بارداری برای کم کاری تیروئید تحت درمان قرار گرفته است یا سابقه ابتلاء به بیماری‌ تیروئید را دارد و یا اخیراً مواد حاوی ید مصرف کرده است.

کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا در هر فرد می‌تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد، اما نهایتاً به خودی خود برطرف می‌شود و به هیچ درمانی نیاز نخواهد داشت. اگر غده تیروئید در کودک شما در جایگاه درست خود تشکیل شده است و هیچ گونه ناهنجاری در شکل آن دیده نمی‌شود، پس به احتمال زیاد کم کاری تیروئید در این کودک از نوع گذرا می‌باشد.
 

کم کاری تیروئید اکتسابی

کم کاری تیروئید اکتسابی که در کودکان و نوجوانان با سن بالا اتفاق می‌افتد، معمولاً به دلیل بیماری‌های مربوط به سیستم خود ایمنی تیروئید از قبیل بیماری هاشیموتو ایجاد می‌شود. این بیماری در کودکانی که به سن بلوغ می‌رسند یا در سال‌های نوجوانی خود قرار دارند، بیشتر شایع است، اما در کودکان کم سن و سال‌تر نیز ممکن است بروز کند. همچنین این نوع از کم کاری تیروئید در دختران شایع‌تر از پسران است.1
 

دلایل کم‌کاری تیروئید در کودکان

اختلالی که در آن به هر علتی غده تیروئید کمتر از میزان طبیعی هورمون ترشح کند، کم‌کاری تیروئید است؛ این بیماری معمولا در تمام سنین دلایل مشابهی دارد که در ادامه با علت‌های شایع آن در کودکی آشنا می‌شویم:
 

عوامل وراثتی

لازم است بدانید که این بیماری واگیردار نیست و بروز آن در کودکی دلایل دیگری دارد که یکی از آن ها می‌تواند عامل ارثی باشد، کودکانی که در خانواده آن ها والدین یا یکی از اقوام درجه یک به اختلال تیروئید مبتلا هستند، بیشتر در معرض کم‌کاری تیروئید قرار دارند.
 

نواقص مادرزادی

اگر مادر در دوران بارداری به هر دلیلی دچار این عارضه باشد، ممکن است نوزاد با نقص در این غده به دنیا بیاید و این بیماری که معمولا تشخیص داده نمی‌شود، در سنین کودکی ادامه پیدا می‌کند. گاهی هم بعد از تولد این غده به اندازه کافی رشد نمی‌کند یا با وجود رشد کافی هورمون ترشح نمی‌کند که این هم بیشتر به وضعیت مادر در بارداری بستگی دارد و در هر صورت باعث کم‌کاری تیروئید در کودک می‌شود.
 

کمبود یُد

تیروئید برای تولید هورمون به عنصر یُد بسیار وابسته است و اگر بدن کودک آن را کم داشته باشد به کم‌کاری این غده درون‌ریز مبتلا می‌شود و علامت آن معمولا تورم این قسمت است که به آن گواتر می‌گویند. البته امروزه این مشکل با اضافه شدن این عنصر به نمک خوراکی در سفره مردم، بسیار نادر است.
 

کم‌کاری هیپوفیز

تمام فعالیت‌های تیروئید را غده دیگری به نام هیپوفیز در مغز کنترل می‌کند؛ اگر این قسمت در مغز کودک درست عمل نکند ممکن است به این بیماری دچار شود که به آن هایپوتیروئیدی ثانویه هم می‌گویند.
 

نقص در سیستم ایمنی

از شایع‌ترین عوامل بروز کم‌کاری تیروئید، نقص در سیستم ایمنی بدن است؛ گاهی آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط این سیستم به اشتباه به تیروئید حمله می‌کنند و آن را فلج می‌کنند که در این حالت نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون تولید کند. این بیماری معمولا با التهاب غده همراه است و آن را هاشیموتو می‌نامند.2
 

علائم کم‌ کاری تیروئید در کودکان

اگر کم‌ کاری تیروئید بعد از ۳ سالگی کودک، درست زمانی‌که بیشترین رشد مغز، وابسته به عملکرد صحیح غده‌ی تیروئید است، بروز پیدا کند، علائم زیر در کودکان قابل مشاهده است:

ضربان آهسته قلب

خستگی یا بی‌حالی

عدم تحمل سرما

پوست و موی خشک

یبوست

صورت پف آلود به خصوص اطراف چشم

اختلال در حافظه و عملکردهای ذهنی

عملکرد ضعیف در مدرسه

افسردگی

کوتاهی قد.3
 

تشخیص کم‌کاری تیروئید در کودکان

بهترین راه تشخیص آن در نوزادی و به وسیله غربالگری است که با گرفتن چند قطره خون از پاشنه طفل در روزهای سوم تا پنجم تولد انجام می‌شود، این کار باعث می‌شود تا عوارض این اختلال به دوران کودکی کشیده نشوند.

اما در کودکی مطالعه علائم بالینی اولین قدم در تشخیص این عارضه است و معمولا پزشک بعد از مشاهده آن ها کودک را برای آزمایش می‌فرستد؛ در این مرحله با انجام یک آزمایش خون و اندازه‌گیری سطح هورمون تی.اس.اچ در خون، کم‌کاری تیروئید به آسانی تشخیص داده می‌شود.3
 

درمان کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان

صرف نظر از اینکه یک کودک به چه نوعی از کم کاری تیروئید مبتلا باشد، روش درمانی برای همه انواع این بیماری یکسان می‌باشد. درمان این بیماری شامل تجویز داروهای جایگزین هورمون تیروئید است که به شکل قرص عرضه شده و به صورت روزانه مصرف می‌شود. میانگین دوز این دارو در زمان شروع مصرف برای یک نوزاد بین 25 تا 50 میکروگرم در هر روز می‌باشد.

هدف از مصرف این دارو آن است که میزان هورمون تیروئید نوزاد در 4 هفته اول زندگی در حد طبیعی باشد. در ماه‌های بعد باید نوزاد به طور مرتب، معمولاً هر هفته، توسط پزشک معالج ویزیت شود و آزمایش‌های خون مکرر از نوزاد به عمل آید تا دوز مناسب دارو در هر مقطع تعیین شود. وقتی که میزان هورمون تیروئید نوزاد به طور صحیح تنظیم گردید، از آن پس باید تا سن 3 سالگی هر 2 تا 3 ماه یک بار توسط پزشک ویزیت و آزمایش شود.1
 

عوارض تیروئید کم‌کار در کودکان

باید بدانید که در صورت شدید بودن اگر این بیماری در سنین پیش از کودکی درمان نشود، عواقبی خواهد داشت که دیگر جبران نخواهند شد و بزرگترین پیامد آن عقب‌ماندگی ذهنی است، هم‌چنین تیروئید کم‌کار در کودکان در صورت درمان نشدن می‌تواند عوارض زیر را داشته باشد:

کوتاه ماندن قد

از دست دادن قدرت تکلم (لالی)

بیماری‌های مغز و اعصاب

ناشنوایی.2

پینوشتها
1.www.drgholampour.ir
2.www.darmankade.com
3.www.ahmadfanaei.com